Heb je ooit een nacht doorgebracht waarin je wanhopig wilde ontspannen, maar de constante gedachten en onrustige gevoelens die in je opkwamen je niet lieten slapen? Of een fase waarin helder denken en het uitvoeren van eenvoudige taken extreem moeilijk werden door onrust, gejaagdheid en een onrustig gevoel? Zo ja, dan heb je misschien rusteloosheid ervaren.
Voorbeelden zijn: een persoon die de hele nacht in bed ligt te woelen en te draaien, een vrouw die steeds met haar been beweegt voor een belangrijke vergadering of een kind dat voor zijn examen door de kamer blijft lopen, allemaal tekenen van onrustige gevoelens.
In dit artikel zal ik het hebben over rusteloosheid, de onderliggende oorzaken en enkele zelfhulptips om met rusteloze gevoelens om te gaan. Dus laten we er zonder vertraging in duiken.
Rusteloze gevoelens en gerelateerde symptomen
Rusteloosheid of onrustige gevoelens zijn een ongemakkelijk en onbeheersbaar gevoel van spanning, zorgen en irritatie wanneer een persoon wil ontspannen maar dit niet kan. Het uit zich in verschillende symptomen, zoals moeite met in slaap vallen, angstig en afgeleid zijn, overdenken en niet stil kunnen zitten [1].
We voelen ons allemaal zo nu en dan rusteloos en onrusitg in ons leven. Het is in zekere mate heel gewoon. Als deze symptomen echter aanhouden, kunnen ze ons dagelijks functioneren op een vervelende manier verstoren. Chronische rusteloosheid wordt meestal geassocieerd met een slecht humeur en slapeloosheid. Het is vaak een indicatie dat er een ernstig onderliggend probleem is met een persoon.
Rustelozebenensyndroom
Een van de meest voorkomende soorten rusteloze gevoelens wordt bijvoorbeeld ervaren door mensen met het rustelozebenensyndroom (RLS). Zulke mensen kunnen de hele dag normaal functioneren als ze het druk hebben. Maar als ze ’s nachts proberen te rusten, ervaren ze een rusteloos gevoel en onrustige gevoelens in hun onderlichaam, met name in hun benen. Evenzo voelen mensen zich ook rusteloos in hun andere delen van het lichaam.
Oorzaken van rusteloosheid en een onrustig gevoel
Verschillende factoren dragen bij aan het veroorzaken van rusteloze gevoelens bij mensen, zoals psychologische, emotionele, fysiologische en gedragsfactoren:
- Psychologische factoren zoals stemmingsstoornissen, depressie, angst, dementie en andere psychiatrische stoornissen zijn enkele belangrijke redenen voor rusteloosheid.
- Emotionele problemen zoals een laag zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen en eigenwaarde zijn veelvoorkomende redenen voor rusteloosheid in verschillende omgevingen.
- Sommige fysiologische problemen, zoals nieraandoeningen, ijzertekort, schildklieraandoeningen, bloeddruk, gastro-intestinale stoornissen en zwangerschap veroorzaken rusteloosheid bij mensen.
- Gedragsproblemen zoals verstoorde sociale prestaties, blessures, communicatieproblemen, verslaving en concentratieproblemen worden ook in verband gebracht met overmatige rusteloosheid.
- Het regelmatig gebruiken van medicijnen kan ook een reden zijn voor chronische rusteloosheid, bijvoorbeeld sommige bloeddrukmedicatie, antipsychotica en anti-emetica.
Al deze psychologische, emotionele en gedragsproblemen veroorzaken overmatige stress bij mensen en zorgen ervoor dat mensen zich erg gestoord, afgeleid en rusteloos voelen. Daarom is het niet verkeerd om te zeggen dat stress de belangrijkste reden is voor onrustige gevoelens. Laten we nu eens kijken naar de relatie tussen stress en chronische rusteloosheid.
De verbinding tussen stress en onrustige gevoelens
Stress over wat dan ook zorgt ervoor dat iemand zich geïrriteerd en rusteloos voelt. Stel je voor dat je een plichtsgetrouwe en verantwoordelijke medewerker van een bedrijf bent. Vanwege hoge verwachtingen heeft je baas je aangesteld als groepsleider en je gevraagd om jezelf een week lang te overtreffen voor een internationale delegatie.
Je bent zo dicht bij jouw jaarlijkse bonus, maar nu hangt de bonus af van de uitstekende werkkwaliteit die van je wordt verwacht. Is deze situatie niet buitengewoon stressvol? Door hoge stress is de kans groter dat iemand niet goed kan presteren [2].
Wetenschappelijk onderzoek naar de relatie met stress
Uit onderzoek blijkt dat extreme stress sterk geassocieerd wordt met slechte concentratie, probleemoplossend vermogen, onrustige gevoelens en spanning. De mensen die bijna dagelijks met stressvolle gebeurtenissen te maken krijgen en een burn-out voelen, ervaren vaker een onrustig gevoel. Naast een stressvolle levensstijl zorgt elke grote gebeurtenis zoals baanverlies, echtscheiding, terminale ziekte of overlijden van een dierbare ook voor een rusteloze persoonlijkheid.
Tuurlijk helpt het als je over veel stressbestendigheid beschikt, maar in principe is niemand ongevoelig voor stress en doe je er goed aan als je op tijd de symptomen herkent en vervolgens actie onderneemt tegen de hoge mate van stress die je wellicht ervaart.
Hersenactiviteit tijdens stress
Rusteloosheid geeft aan dat er sprake is van hyperarousal of hyperactiviteit in de hersenen, waardoor slaapproblemen, somatische klachten, spanning en irritatie ontstaan. Wanneer een persoon enige vorm van stress tegenkomt, activeren de hersenen de vlucht- of vechtreactie in het lichaam. De hersenen geven opdracht tot overstimulatie van adrenaline en cortisolhormonen die verantwoordelijk zijn voor het creëren van rusteloosheid als stressreactie [3].
Veel chronische stress zorgt ervoor dat iemand langer in de vlucht- of vechtmodus blijft, ook als er geen echt gevaar of stressvolle situatie is. Deze overactiviteit van de hersenen en overstimulatie van adrenaline zorgen ervoor dat een persoon op verschillende gebieden met chronische rusteloosheid en nervositeit wordt geconfronteerd.
Herken de wortels van je onrustige gevoelens
Wanneer jij het gevoel heeft dat jouw normale functioneren wordt belemmerd of je je ondanks alle inspanningen niet kunt concentreren, dan bestaat de kans dat je door een onrustige fase gaat. Voordat je leert hoe je dit gevoel kunt behandelen, moet je weten hoe je de stressor kunt identificeren die uit dit onrustige gevoel voortkomt.
- Controleer eerst alle lichamelijke symptomen, zoals nervositeit, friemelen, abnormale motorische agitatie, enz.
- Heb dan inzicht en stel vast of dit gevoel te wijten is aan een aanstaande gebeurtenis of aan een traumatische of stressvolle gebeurtenis uit het verleden.
- Controleer de medische geschiedenis. Weet of dit gevoel is ontstaan nadat je met het innemen van een geneesmiddel bent begonnen.
Stel dat er geen bewijs is dat jij je kunt herinneren, dan moet je professionele hulp zoeken en enkele klinische en cognitieve tests laten uitvoeren. Soms kunnen ijzertekorten en andere grote tekorten aan voedingsstoffen leiden tot rusteloze gevoelens. Jouw familiegeschiedenis en psychiatrische evaluatie kunnen ook helpen bij het identificeren van de reden achter onrustige gevoelens en constante nervositeit.
Zodra je de reden van het probleem hebt geïdentificeerd, moet je leren hoe je ermee om moet gaan.
Zelfhulptips om constante gevoelens van onrust te behandelen en te verminderen
Er zijn bepaalde zelfhulptechnieken en -activiteiten die je kunnen helpen bij het verminderen van nerveuze- of onrustige gevoelens. Sommigen van hen worden hieronder door mij genoemd [4]:
- Bewegen: je hebt misschien gehoord dat als het leven je citroenen geeft, je limonade moet maken. Evenzo, wanneer je hersenen je een plotselinge adrenaline- en cortisolstoot geven, gebruik het dan en neem deel aan productieve activiteiten zoals hardlopen of sporten. Het zal je niet alleen helpen bij het beheersen van jouw onrustige gevoelens, maar zal je ook helpen bij het verbeteren van jouw dagelijkse slaap en algehele gezondheid.
- Meditatie: het is een van de beste activiteiten die je kunt doen als je gestrest en onrustig bent. Als we gestrest zijn en niet in staat zijn om helder te denken, moeten we een pauze nemen van alle activiteiten en ons bewust zijn van ons denken, onze gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen. Het beoefenen van zelfzorg door middel van meditatie is bewezen nuttig bij het beheersen en verminderen van stress en rusteloosheid.
- Mindfulness beoefenen: Begrijp tijdens het mediteren de gevoelens en situaties die je kunt beheersen en waarover je geen controle heeft. Een realistisch en rationeel begrip van gebeurtenissen kan je enorm kalmeren. Tal van mindfulness-activiteiten die online beschikbaar zijn, kunnen je helpen kalm en ontspannen te voelen. Je kunt deze activiteiten voor het slapengaan of na het ontwaken in de ochtend uitvoeren; beide zullen helpen een gezonde en vredige mentaliteit te behouden. Ook voor beginners is het gemakkelijk om te beginnen met mindfulness.
- Ademhalingsoefeningen: als je gestrest bent en het gevoel hebt dat je de rondlopende gedachten in je hoofd niet kunt stoppen, voer dan deze activiteit uit. Het doet wonderen! Een eenvoudige basisademhalingsoefening is om ergens in een comfortabele ruimte te gaan zitten en in rust te zijn. Sluit je ogen, haal diep adem door je neus (stel je voor dat je alle goedheid en kalmte in je opneemt), houd je adem drie seconden in en laat hem dan door je mond ontsnappen (in de overtuiging dat je alle stress en toxiciteit uit je lichaam verwijdert). jouw lichaam). Evenzo is progressieve spierontspanning een techniek die je kan helpen kalm te blijven wanneer je door stressvolle of angstige situaties gaat.
- Gezonde levensstijl: als je je overgeeft aan een gezonde levensstijl, zoals goed slapen en een uitgebalanceerd dieet, wordt je minder vatbaar voor stress en onrustige gevoelens. Het vermijden van nicotine, alcohol en andere drugs kan helpen om rusteloze gevoelens weg te nemen.
- Een goede massage: Je kunt hiervoor naar een goede massagesalon gaan voor bijvoorbeeld een Thaise massage. Als je goedkoper uit wil zijn op de lage termijn kun je ook een massage apparaat aanschaffen. Ze zijn er in vele soorten en maten. Twee voorbeelden: op een massagemat kun je lekker liggen zonder iets te doen en met een massage gun, kun je jouw hele lichaam masseren.
- Zoek steun: emoties kunnen uiten is een teken van gezond zijn. Het vinden van vertrouwde mensen met wie jij jouw positieve en negatieve gevoelens kunt delen, kan je helpen omgaan met rusteloosheid en stressvolle levensgebeurtenissen.
- Verzwaringsdekens en elektrische dekens worden steeds populairder bij mensen die worstelen met rusteloze gevoelens. Ze geven de gebruiker een geruststellend, kalmerend gevoel door lichte druk uit te oefenen op het lichaam dat helpt te ontspannen en spanning te verminderen. De verzwaringsdeken werkt door lichte druk uit te oefenen, zoals een knuffel, die helpt het parasympathische zenuwstelsel te activeren en hormonen af te geven die gevoelens van kalmte en ontspanning in het lichaam creëren. Elektrische dekens maken gebruik van elektrische laagspanning die je beddengoed zachtjes opwarmt en de hele nacht warmte geeft die je kan helpen om rusteloze en onrustige gevoelens tegen te gaan. Ze kunnen je beide helpen om sneller in slaap te vallen en daarnaast helpen verzwaringsdekens ook gedurende de nacht om ’s nachts niet meer wakker te worden.
Zoek professionele hulp
Gezond leven is een recht van iedereen. Als je het gevoel hebt dat rusteloosheid je dagelijks leven belemmert en ondanks het toepassen van alle zelfhulptips je nog steeds rusteloos en gestoord voelt, zoek dan professionele hulp. Of rusteloze gevoelens nu acuut of chronisch zijn, beide zijn beheersbaar. De professional kan helpen bij het identificeren van de belangrijkste oorzaak van onrustige gevoelens en kan helpen bij de behandeling ervan door ofwel therapeutische technieken zoals CBT of het aanpassen van de medicatie, of door een combinatie van beide.
Bronnen:
[1] Wilson, M. P, Pepper, D., Currier, G. W, Holloman, G. H, & Feifel, D. (2012). The psychopharmacology of agitation: consensus statement of American Association for emergency psychiatry project. Western Journal of Emergency Medicine: Integrating Emergency Care with Population Health, 13(1). http://dx.doi.org/10.5811/westjem.2011.9.6866
[2] Nekorenec, J., & Kmosena, M. (2015). Stress in the workplace, sources, effects and coping strategies. Review of the Airforce Academy. 1(28).163.
[3] Smit, A. C., & Snippe, E. (2022). Real-time monitoring of increases in restlessness to assess idiographic risk of recurrence of depressive symptoms. Psychological Medicine, 1-10.
[4] Gurarie, M. (2022). Restlessness. VeryWell Health. https://www.verywellhealth.com/restlessness-5223436
Hallo! Ik ben Mahnoor, een klinisch psycholoog die haar werk met veel liefde en toewijding uitvoert. Ik vind het heerlijk om mijn creatieve kant te uiten door het schrijven van vakkundige artikelen voor websites zoals Mindsetking.nl. Maar mijn passie beperkt zich niet alleen tot psychologie en schrijven. Ik heb ook een kleine onderneming, genaamd 'Ibteda', die ik met hart en ziel run. Ibteda is mijn manier om echt een verschil te maken; we richten ons op het helpen van mensen in nood.