“Narcisme” is een modewoord dat we vaak horen in onze sociale kringen of op het werk. Mensen gebruiken dit woord om een persoon te labelen die wordt gezien als egocentrisch en opschepperig.
Soms wordt het ook gebruikt voor mensen die door zichzelf geobsedeerde eigenschappen hebben en graag trots op zichzelf zijn. Niet iedereen die graag zijn eigen ervaringen deelt en in de schijnwerpers wil staan, is echter een narcist.
Dus wat narcisme eigenlijk betekent en wat zijn de kenmerken van een persoon met een narcistische persoonlijkheid? Laten we kort kijken naar de definitie van narcisme om beter te begrijpen hoe een persoon met een narcistische persoonlijkheid te herkennen en hoe ermee om te gaan.
Volgens de American Psychological Association (APA) wordt een narcistische persoonlijkheid beschreven als iemand met een overdreven niveau van groots, aandachtzoekend gedrag, een constante behoefte aan bewondering, arrogantie en een gebrek aan empathie. Als deze eigenschappen het persoonlijkheidsfunctioneren van een persoon aantasten en hun relaties schaden, wordt dit gediagnosticeerd als een narcistische persoonlijkheidsstoornis [1].
Hoe kun jij narcisme herkennen?
Je hebt misschien een beroemd spreekwoord gehoord: “eerste indruk is de laatste indruk.” Nou, dit is niet altijd waar.
Narcistische mensen zijn uitzonderlijk in het creëren van een perfecte eerste indruk, een indruk die zo realistisch is dat het voor mensen moeilijk wordt om de realiteit te herkennen. Door echter steeds meer tijd met hen door te brengen, voelen mensen het problematische gedrag aan.
In tegenstelling tot mensen met andere persoonlijkheden, is een narcist altijd bezig met het behouden van een opgeblazen positief zelfbeeld om er aantrekkelijk uit te zien en zich magnifiek te voelen.
Ze gedragen zich niet alleen op deze manier om hun behoefte om ergens bij te horen te vervullen, maar ook om de behoefte aan bewondering te bevredigen. Ze geloven dat ze superieur zijn aan anderen in elk aspect van het leven en geprezen moeten worden door iedereen in hun omgeving [2].
Ze drukken verschillende openlijke en verborgen kenmerken van narcisme uit die niet gemakkelijk te identificeren zijn. Om deze narcistische eigenschappen te herkennen, moet je goed letten op hun gedrag, ideologieën en hun reacties op verschillende situaties.
Hieronder staan enkele zeer belangrijke kenmerken van narcisme, met voorbeelden die je zullen helpen narcistische persoonlijkheidskenmerken te begrijpen.
1. Superioriteit en rechten
Het meest voorkomende kenmerk van narcisme is het gevoel van superioriteit en de behoefte aan recht. Individuen met narcistische eigenschappen zijn meestal overmoedig en egoïstisch en geven blijk van eigendunk [3]. Ze houden ervan om aan de top van de hiërarchie te blijven en de titel van beste, meest rechtse of meest superieure persoon aan te nemen.
Stel dat je bijvoorbeeld aan een groepsproject werkt en dat jouw groep na de presentatie de prijs voor de beste prestatie heeft gekregen. Het enige lid met narcistische trekken zou zichzelf de redder van het project noemen en beweren dat het project dankzij hem succesvol is geworden. Narcisten zouden ook kunnen beweren dat het team ernstig gefaald zou hebben als hij geen deel uitmaakte van het team.
Neem in een ander voorbeeld een kind dat gelooft dat hij het beste verdient onder andere broers en zussen. Hij vindt dat ze het beste speelgoed, de mooiste kamer of de beste maaltijd moeten hebben. Als je elk kind gelijk probeert te behandelen, zal het narcistische kind driftbuien en woede gaan vertonen.
Daarentegen willen individuen er soms trots op zijn de slechtste of meest zielige persoon van de gemeenschap te zijn. Ze voelen zich goed om de slechtste, meest foute, zieke of gekwetste persoon te zijn, omdat de negatieve gevolgen en zorgwekkende opmerkingen hen ook het gevoel geven dat ze recht hebben en belangrijk zijn. Deze vorm van narcisme wordt kwetsbaar narcisme genoemd.
Een vrouw die er bijvoorbeeld van houdt om continu te praten over haar levensstrijd en pijn in elke situatie, krijgt aandacht en empathische opmerkingen. Ze voelt een gevoel van trots terwijl ze vertelt hoe dapper ze was om alles onder ogen te zien. “Ik heb een vreselijker leven geleid dan wie dan ook op deze wereld”, of “Ik heb een pijn doorgemaakt die niemand zich ooit had kunnen voorstellen.”
2. Perfectie weerspiegelen
Een ander belangrijk teken dat je bij een narcist zult zien, is het vertonen van perfectie in persoonlijkheid en algemene levensaspecten. Deze mensen houden ervan een perfect imago te behouden en verwachten hetzelfde van de mensen om hen heen.
Narcistische eigenschappen doen hen geloven dat mensen zich moeten gedragen zoals ze zich hebben voorgesteld. Wanneer echter niet aan de verwachtingen wordt voldaan, raken ze ontevreden, snel beledigd en komen ze terecht in tegenstrijdige interacties [4].
Bijvoorbeeld: “Ik ben perfect voor deze taak en niemand kan het beter dan ik.” als de baas in zo’n geval iemand anders aanwijst, kan de persoon zeer agressief of boos worden.
3. Preoccupatie met fantasieën
Individuen met narcisme uiten fantasieën en grootsheid over een geweldig leven, roem en macht. Telkens wanneer ze over zichzelf praten, weerspiegelen ze een hoge mate van overdrijving, zoals “Ik ga rijker en slimmer worden dan iedereen in mijn leven.”
De uitvergroting van situaties en de te grote nadruk op hun grootsheid geeft hen een tevreden gevoel en deze strategie beschermt hun valse zelfgevoel.
Narcisme zorgt ervoor dat mensen muren van perfectie bouwen en de ultieme fantasiewereld om hen heen. Deze muren helpen hen om te gaan met hun traumatische levensgebeurtenissen door een meer acceptabel maar kwetsbaar zelfbeeld te creëren dat uitstekend is.
Daarom is het hebben van een fantasiewereld vol glorie erg belangrijk voor een narcistische persoon.
4. Behoefte aan lof en bewondering
De behoefte aan constante lof, aanbidding en bevestiging is ook een van de meest voorkomende kenmerken van een narcistische persoon. Ze willen als geen ander geprezen worden, zelfs voor dingen die geen lof behoeven.
Zulke mensen willen aanbeden en bewonderd worden voor alles wat ze doen of bezitten, en deze bewondering voedt hun narcisme. Overweeg een voorbeeld wanneer iemand zegt: “Is het niet verbazingwekkend hoe de kleur die ik draag me absoluut prachtig staat?” of “Ik heb de duurste merktas gekocht die op de markt was; staat hij me niet fantastisch?.”
We hebben vaak mensen gezien die indruk op ons willen maken met hun perfecte imago en wereldse bezittingen. Ze zullen er alles aan doen om lovende woorden van mensen te horen en naar bevestiging te zoeken.
Hoewel narcisten er behoorlijk zelfverzekerd uitzien, hebben ze twijfels aan zichzelf die moeten worden weggenomen door de bewondering van mensen om zich belangrijk te voelen [5].
5. Interpersoonlijk uitbuitend gedrag en gebrek aan empathie
Heb je ooit iemand ontmoet die onattent is over je keuzes en beslissingen, iemand die wil dat je je daarnaar gedraagt; Een persoon probeert je te beheersen om zijn eigen doelen te bereiken? Zo ja, dan is dit ook een teken van een narcistische persoon.
Narcisme maakt het moeilijk om de gevoelens, behoeften en verlangens van andere mensen te begrijpen. Zulke mensen zijn meer bezorgd over het vervullen van hun interesses terwijl ze anderen verwaarlozen. Bijvoorbeeld: “Kun je me alsjeblieft een plezier doen en de stoel voor me leegmaken?” of “Kun je deze taak alsjeblieft voor me voltooien, ook al is het niet heel belangrijk voor me.” Dit soort gedrag veroorzaakt conflicten tussen mensen en schaadt de interpersoonlijke relaties van narcisten.
Je zult merken dat narcistische mensen geen empathie hebben. Hoewel ze weten hoe ze anderen kunnen overtuigen om hun behoeften en wensen te vervullen, missen ze het zelfbewustzijn en het emotionele bewustzijn om hun onredelijke eisen en de emoties van andere mensen te begrijpen [6].
6. Lage tolerantie voor kritiek
Mensen met hoge narcistische kenmerken hebben meestal een opgeblazen gevoel van eigenwaarde en geloven dat ze uniek en superieur zijn aan anderen. Wanneer ze zich echter bedreigd voelen door deze overtuiging, gaan ze zich defensief gedragen om hun positie te redden.
Wanneer ze door anderen worden bekritiseerd, nemen narcistische individuen een “schaamte en schuld”-houding aan en proberen ze negatief te reageren op andere mensen, hun uiterlijk of hun levensstijl. Bijvoorbeeld: “Ik ben niet boos dat je mijn fout hebt benadrukt, maar je bent het niet waard om opmerkingen te maken.”
In sociale kringen proberen narcistische mensen anderen te vernederen door ongevoelige opmerkingen te maken omdat ze geen empathie hebben. Bovendien gaslighten en manipuleren ze ook andere mensen door bezorgdheid te tonen.
Overweeg een voorbeeld: “Deze jurk staat je goed; het is een goede optie om je dikke buik te verbergen.” Narcistische mensen proberen mensen te vermijden die hen bekritiseren, maar geven anderen ook de schuld en maken beschamende opmerkingen als ze in een stressvolle situatie verkeren.
7. Sociale regels overtreden
Narcistische mensen geloven ook dat ze zich onderscheiden van anderen en het recht hebben om de regels te overtreden en anderen pijn te doen.
Volgens imago onderzoek hebben mensen met een hoog narcisme en een laag zelfbeeld een zwakke band met de samenleving. Ze voelen zich afstandelijk en ontwikkelen daardoor de trekken van misdadigheid.
Simpel gezegd, ze geloven dat de regels en ethiek voor andere mensen zijn en niet voor hen, en ze zien nauwelijks fouten in negatieve situaties [7].
Neem bijvoorbeeld een persoon die zegt: “Ik ben een vaste klant; wachten in een rij is niets voor mij.” Als je een situatie als deze tegenkomt en iemand ontmoet die gelooft dat hij of zij anders is en uniek moet handelen, dan heb je misschien te maken met een narcistische persoon.
8. Obsessie met afgunst
Narcistische mensen vertonen normaal gesproken arrogant gedrag en geloven dat iedereen jaloers op hen is, vooral als iemand anders meer aandacht krijgt dan zij. Het is een van de meest voorkomende en voor de hand liggende kenmerken van narcisme.
Zulke personen zijn volledig ondergedompeld in het gevoel dat andere mensen jaloers op hen zijn, of mensen zijn gemakkelijk jaloers op hen.
In relaties vergelijken narcisten zichzelf met hun niet-narcistische echtgenoot en geloven ze dat ze jaloers worden als iemand anders hen prijst.
Op de werkvloer proberen zulke individuen echter het werk van hun collega’s te bagatelliseren en jaloers te worden op iedereen die het beter doet dan zij.
Narcistische mensen hebben minder tolerantie voor mensen die het beter doen dan zij en praten negatief over andermans succes. Een narcist kan bijvoorbeeld zeggen dat de persoon succesvol is, maar hij zal wel geluk of hulp hebben gehad om daar te komen
Als je ten minste vijf van deze tekens bij iemand kunt herkennen, kun je zeggen dat die persoon een narcistische persoonlijkheid heeft. Maar ondanks deze tekenen moeten professionals een juiste diagnose stellen.
Geslachtsverschillen bij narcisme
Volgens onderzoek komt grandioos narcisme vaker voor bij mannen; de narcistische kenmerken van mannen zijn onder meer een hoog zelfbeeld, een opgeblazen zelfbeeld, overmoed, exhibitionisme en publiciteit.
Daarentegen omvatten narcistische kenmerken van vrouwen een laag zelfbeeld, defensief gedrag, overgevoeligheid, onzekerheid en wrok.
Het staat ook bekend als kwetsbaar narcisme en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen [8]. Narcistische mensen hebben vaak slechte relaties. Hun echtgenoot beschrijft ze vaak als egocentrisch, controlerend en achterdochtig [9].
Laatste woord..
Als je iemand kent die obsessief bezorgd is over zichzelf, de hele tijd blijft opscheppen en de mening van andere mensen negeert, kan dat een teken zijn van een narcistische persoon.
Men moet zorgvuldig en objectief zoeken naar de kenmerken en tekenen van narcistische persoonlijkheden om narcisme goed te identificeren. Hoewel het niet altijd zo is dat een narcist altijd zal opscheppen over zijn of haar succes.
Soms wordt het vaak weerspiegeld in mensen die de worstelingen van andere mensen afkeuren en altijd iets negatiefs te zeggen hebben over de vaardigheden of het succes van andere mensen.
Ten slotte is het ook erg moeilijk om een narcist te overtuigen om hulp te zoeken, omdat ze een slecht inzicht hebben en bang zijn om te geloven dat ze ongelijk kunnen hebben.
Daarom, als je een narcistische persoon in jouw persoonlijke of sociale- of beroepsleven kunt identificeren, moet je verstandig handelen om met hen om te gaan.
Enkele belangrijke adviezen om met narcistische mensen om te gaan, zijn om de juiste grenzen met hen te stellen, nooit alles te geloven wat ze zeggen, je eigenwaarde te kennen en de nodige afstand te bewaren.
Meer lezen? Beste boeken over narcisme op een rijtje
Ben je op zoek naar de beste boeken om meer over narcisme te leren? Zoek niet verder. Mindsetking heeft op dit moment een hele pagina gewijd aan de beste boeken over narcisme.
Deze lijst bevat zowel nieuwe als klassieke boeken die ingaan op dit complexe onderwerp.
Er wordt constant aan deze lijst gewerkt d.m.v. het toevoegen van nieuwe boeken over narcisme, waardoor lezers een uitgebreid overzicht krijgen van alle literatuur die er is.
Bekijk hier de lijst met de beste boeken over narcisme>>>
Bronnen:
[1] Rhodewalt, F. (2022). Narcissism. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/science/narcissism
[2] Roche, M. J., Pincus, A. L., Lukowitsky, M. R., Ménard, K. S., & Conroy, D. E. (2013). An integrative approach to the assessment of narcissism. Journal of personality assessment, 95(3), 237–248. https://doi.org/10.1080/00223891.2013.770400
[3] [7] Anwar, M., Mahmood, B., & Hanif, M., K. (2016). Mental health issues in young adults of pakistan: the relationship of narcissism and self -esteem with aggression. Journal of Behavioral Sciences. 26(2). http://pu.edu.pk/images/journal/doap/PDF-FILES/Article%20No.%2008_v26_2_16.pdf
[4] Silvia, C., Giulia, F., Virginia, B., Gordon, L. F., & Paul, L. H. (2020) Narcissism, perfectionistic self-presentation, and relationship satisfaction from a dyadic perspective. Self and Identity, 19:8, 948-966, DOI: 10.1080/15298868.2019.1707272
[5] How to tell if someone is a narcissist. Applied Behvaior Analysis Program Guide. https://www.appliedbehavioranalysisprograms.com/lists/five-signs-narcissism.
[6] Suzanne, D. W. (2021). The thirteen traits of a narcissists: what do the clinical signs of narcissists looks like in daily life. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/lifetime-connections/202110/the-13-traits-narcissist
[8] Green, A., MacLean, R., & Charles, K. (2022). Female Narcissism: Assessment, Aetiology, and Behavioural Manifestations. Psychological Reports, 125(6), 2833–2864. https://doi.org/10.1177/00332941211027322
Hallo! Ik ben Mahnoor, een klinisch psycholoog die haar werk met veel liefde en toewijding uitvoert. Ik vind het heerlijk om mijn creatieve kant te uiten door het schrijven van vakkundige artikelen voor websites zoals Mindsetking.nl. Maar mijn passie beperkt zich niet alleen tot psychologie en schrijven. Ik heb ook een kleine onderneming, genaamd 'Ibteda', die ik met hart en ziel run. Ibteda is mijn manier om echt een verschil te maken; we richten ons op het helpen van mensen in nood.