Naast vele andere ervaringen die we dagelijks hebben, is stress er helaas ook een van. Stress is een gevoel van fysieke en emotionele spanning dat optreedt als gevolg van intrinsieke of extrinsieke stressor.
Stress is heel normaal en ik zou liegen als ik zeg dat er mensen bestaan die nooit stress hebben. Tegenwoordig is het niet ongewoon om een flinke lading stress over je heen te krijgen door bijvoorbeeld drukke werkweken, maar net als veel andere dingen heeft ook stress positieve en negatieve kanten. Het kan zowel gezond als ongezond zijn.
Gezonde stress is belangrijk voor een persoon om gemotiveerd te blijven en effectief te blijven werken, of om met gevaarlijke of veeleisende situaties om te gaan. Maar wanneer stress een persoon begint te overweldigen, continue aanhoudt, de normale uitvoering van dagelijkse activiteiten verstoort en de fysieke of mentale gezondheid van een persoon in gevaar brengt, dan wordt stress ongezond.
Ongezonde stress kan zelfs schadelijk zijn voor onze ogen. Dit is misschien niet het eerste waar je aan denkt bij stress, maar toch komt het geregeld voor en het kan bijzonder nare gevolgen opleveren.
In dit artikel besteed ik dan ook aandacht aan oogproblemen en stress. We zullen het onder andere hebben over verschillende oogproblemen die kunnen ontstaan onder invloed door stress en wat je kunt doen om dit te stoppen.
Soorten stress die we eerst onderscheiden
Er zijn 2 verschillende soorten stress [1]. Deze wil ik eerst even bespreken voor jullie begrip, voordat we dieper ingaan op de oogproblemen die kunnen worden veroorzaakt door stress:
• Acute stress is van korte duur en helpt een persoon dagelijkse activiteiten effectief uit te voeren. Het helpt mensen om gefocust te blijven, zoals het halen van de deadlines. Het is een vorm van stress waarmee men wordt geconfronteerd tijdens situaties zoals deze zich voor kunnen doen op het werk of tijdens een moeilijke situatie in huis.
• Chronische stress is langdurige stress en treedt op wanneer de situatie met acute stress lange tijd onopgelost blijft, zoals een negatieve werkomgeving. Het kan ook worden veroorzaakt door ernstige levensgebeurtenissen zoals een traumatische jeugd, disfunctioneel gezin, ernstige ziekte. Het kan de veroorzaker zijn van extra gezondheidsproblemen zoals hartaandoeningen.
Wetenschappelijk gezien is stress gerelateerd aan een groot aantal gezondheidsproblemen, maar hier gaat het ons erom hoe het verband houdt met het gezichtsvermogen en hoe dat een slecht of wazig zicht veroorzaakt.
Visie en stress, al gelinkt in de oudheid
Naar schatting zijn wereldwijd 285 miljoen mensen slechtziend, waarvan 39 miljoen blind [2]. Visuele problemen als gevolg van beschadiging van het visuele zenuwstelsel worden meestal als onomkeerbaar beschouwd.
Het merendeel van de mensen die oogproblemen krijgt door stress trekt te laat aan de bel en daarnaast worden ze vaak niet gestimuleerd door hun (werk)omgeving om hulp te zoeken. Het motief is vaak doorwerken en niet aanstellen, want er is nog zoveel doen.
Dit leidt tot stress die mensen kan blootstellen aan verschillende psychische aandoeningen zoals depressie of angst. Deze soms toch ernstige bijwerkingen en visuele problemen gaan hand in hand [3].
De laatste tijd hebben onderzoekers zich gericht op stress als oorzakelijke factor achter visuele problemen zoals wazig zien of verlies van gezichtsvermogen.
Het verband tussen visuele problemen en stress kan worden teruggevoerd tot de oudheid rond 1300 voor Christus, toen een beroemde Indiase chirurg Susruta in zijn boek “SUSRUTA SAMHITA” de 6 lichamelijke tekenen van emotionele stress beschreef. Dit omvat overdag slapen, ’s nachts wakker worden, huilen, verdriet hebben, overmatige woede en onderdrukking van tranen [4].
Oogproblemen als gevolg van stress – Een biologisch mechanisme
Over het algemeen zijn oogziekten eigenlijk hersenziekten, aangezien het netvlies en het oog de verlengstukken van de hersenen zijn. Beiden zijn verbonden met het vasculaire systeem (circulatiesysteem dat verantwoordelijk is voor de circulatie van bloed en lymfe door het lichaam) [5].
De stress of emotionele reactie die we ervaren, heeft invloed op ons oog, onze hersenen en ons vasculaire systeem, waardoor de activiteit van het autonome zenuwstelsel dat de afgifte van stresshormoon regelt, uit balans raakt.
Stresshormonen die in ons vasculaire systeem circuleren, worden gecontroleerd door de cognitieve interpretatie van onze hersenen en de emotionele reactie van een persoon op een stressor.
Bij chronische stress kan de overmatige blootstelling van de hersenen aan stresshormonen (cortisol of glucocorticoïden) toxisch zijn voor de neuronen die aanwezig zijn in bijvoorbeeld de hippocampus en de prefrontale cortex, maar ook voor de weefsels van het netvlies [6].
Deze ontregeling in prefrontale cortex en hippocampus kan leiden tot een vergrote amygdala (betrokken bij autonome regulatie en angstleren) [7] die aanwezig is bij patiënten met oogproblemen zoals glaucoom, wat de rol van stress suggereert bij het veroorzaken van visuele problemen [8].
De verschillende oogproblemen door stress
De oorzakelijke rol van stress bij het ontwikkelen van visuele problemen is een heel nieuw onderwerp van onderzoek in de moderne wetenschap en vereist veel onderzoek om de exacte rol van stress te bepalen, maar het is belangrijk voor mentaal bewustzijn dat stress niet de enige factor is die een persoon naar oogproblemen leidt, maar het fungeert in feite als een van de factoren die de andere factoren, zoals genetica, aanvullen bij het ontwikkelen van visuele beperkingen. Hieronder beschrijf ik enkele van de oogziekten die verband houden met de stress:
1, Glaucoom
Dit is een oogaandoening waarbij de oogzenuw is beschadigd en de verbinding tussen oog en hersenen is verstoort. Vloeistof begint zich voor het oog op te bouwen, waardoor de druk in het oog toeneemt en dit kan leiden tot verlies van het gezichtsvermogen als het onbehandeld blijft [9].
De druk die bekend staat als intra-oculaire druk vermindert de bloedtoevoer naar de ogen. Onderzoeksresultaten hebben aangetoond dat mentale stress geassocieerd is met verhoogde inwendige druk in het oog [10]. De overactivering van het sympathische zenuwstelsel bij stress verstoort de normale oculaire homeostase, waardoor de bloedtoevoer naar de zenuwcellen vanuit het netvlies wordt belemmerd, wat leidt tot glaucoom [11]. TNF-α is een celsignaaleiwit (cytokine) dat betrokken is bij systemische ontsteking. De verhoogde niveaus worden aangetroffen bij zowel glaucoom als depressie, wat een verband suggereert tussen stress en oogproblemen.
2. Flammer-syndroom en stress
Dit is een fenotype dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van primaire vasculaire ontregeling. Het kan leiden tot normaal spanningsglaucoom dat leidt tot visuele problemen, maar niet tot blindheid. Het vrijgekomen stresshormoon kan leiden tot vasculaire disfunctie, een sleutelmechanisme bij DrDeramus. Dit mechanisme helpt bij het verklaren van de rol van stress bij verlies van gezichtsvermogen.
3. Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie
Dit is een oogziekte die het centrale zicht kan vertroebelen. Het gebeurt wanneer macula (een deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor scherpte en rechtuit zien) beschadigd raakt door veroudering [12]. AMD is een ontstekingsziekte, toename van verouderingsstress kan leiden tot AMD. [13]
4. Bijziendheid
Bij myopie focust het licht zich vóór in plaats van op het netvlies, waardoor verre objecten er wazig uitzien en er een verandering is in de vorm van de oogbol. Dit kan met een bril worden opgelost. Er wordt aangenomen dat stress een rol speelt bij bijziendheid. Pseudo-bijziendheid wordt veroorzaakt door een spasme in de ciliaire spieren, waardoor de lens dikker wordt en de brandpuntsafstand wordt verkort door het brandpunt weg van het netvlies te verplaatsen in plaats van erop. Het wordt veroorzaakt door een onevenwichtig autonoom zenuwstelsel [14]. Geestelijke stress leidt tot spanning van de weefsels en spieren rond de ogen die bijdragen aan het veranderen van de vorm van de oogbol en resulteert in verlies van gezichtsscherpte.
5. Droge-ogensyndroom
Het droge-ogensyndroom wordt veroorzaakt door een lage traanproductie. Mentale belasting speelt daarbij een rol. Geestelijke stress verhoogt de activiteit van het sympathische zenuwstelsel dat de activiteit van lichaamsklieren zoals speeksel- en traanproductie vermindert. Patiënten met het droge-ogen-syndroom vertonen veel angst en depressie [15].
Behandelingsstrategieën voor het verminderen van stress bij verlies van gezichtsvermogen
Er zijn dagelijkse activiteiten die je kunt uitvoeren om je stress te verminderen, zoals sporten, lichaamsbeweging, bidden, wandelen etc., maar als het stressniveau te hoog is, bieden deze manieren onvoldoende uitkomst. Dan is het belangrijk dat je als persoon gaat zoeken naar meer authentieke manieren om je stressniveau te verminderen door strategieën en technieken te volgen die daarvoor bedoeld zijn. Er zijn meerdere psychologische technieken ontworpen om stress te verminderen die helpen bij het verminderen van visuele problemen en ze vallen onder de noemer: ontspanningstechnieken.
Ontspanningstechnieken
Dit omvat de technieken die helpen om het lichaam terug te brengen naar de ontspannen toestand. Ontspanningstechnieken omvatten verschillende andere technieken zoals meditatie, diepe ademhaling of buikademhaling, biofeedback enz. Het helpt bij het verminderen van de impact van slechtziendheid. Studies hebben aangetoond dat psychotherapie en relatietechnieken algemeen aanvaarde strategieën zijn die worden gebruikt om de progressie van verlies van gezichtsvermogen te verminderen en die ook helpen bij herstel. Ontspanning helpt bij het verminderen van de interoculaire druk die gunstig is voor DrDeramus-patiënten en vermindert stressniveaus [16]. Er zijn tal van ontspanningstechnieken (waarvan sommige ook terugkwamen in ons artikel over ontspanningsoefeningen bij stressl), maar ze hebben allemaal hetzelfde doel om stress en spanning tegen te gaan door de balans van het autonome zenuwstelsel te behouden en het parasympathische systeem te activeren (die het lichaam terugbrengen naar een ontspannen toestand). Enkele ontspanningstechnieken zijn:
1. Meditatie
Meditatie omvat oefeningen zoals mindfulness en yoga, waarbij de persoon zich volledig moet concentreren op één object of het huidige moment, hoewel hij actief is en zich bewust moet blijven van zijn omgeving om een mentaal stabiele en heldere toestand te bereiken. Het gaat stress tegen door de ademhaling te verlagen, spieren te ontspannen en de bloeddruk te stabiliseren [17]. Interleukine-6 is een cytokine dat wordt geïnduceerd wanneer een persoon stress ervaart en verantwoordelijk is voor een ontstekingsreactie [18]. Het veroorzaakt oogontsteking en is verantwoordelijk voor veel oogziekten [19]. Meditatie verlaagt effectief de niveaus van IL6 bij patiënten met chronische ontstekingsaandoeningen [20].
2. Muziektherapie
Het is een therapeutische techniek die wordt gebruikt om de stemming te verbeteren en stress te verminderen. Muziek helpt bij het verbeteren van het welzijn en het verminderen van stress. Het vermindert de opwinding van stress, maar het is belangrijk dat je het soort muziek dat je luistert zorgvuldig uitkiest. Vaste ritmes reguleren de ademhalingspatronen, luisteren naar klassieke muziek verhoogt de hartslagvariabiliteit, terwijl luide, luidruchtige muziek de hartslagvariabiliteit verlaagt [21].
3. Oogmassage apparaten
Bij sommige oogproblemen veroorzaakt door stress kan een oogmassage apparaat verlichting bieden. Deze apparaten combineren muziek, met een heerlijke ontspannende massage die je kunt instellen naar je eigen wens.
4. Biofeedback
Biofeedback is een proces waarbij men zich bewust wordt van de eigen fysiologische toestand door instrumenten te gebruiken om lichaamsfuncties zoals de hartslag te controleren. Het helpt bij het manipuleren van de lichaamsfuncties om een staat van ontspanning te bereiken. Het helpt niet alleen om het gezichtsvermogen te verbeteren, maar ook voor veel andere problemen, zoals hartaandoeningen. Het helpt slechtziendheid bij mensen te verbeteren [22].
5. Autogene training
Autogene training is een ontspanningstechniek die verschillende oefeningen omvat om de gevoelens van kalmte en ontspanning te bevorderen, stress en angst te verminderen en controle te krijgen over lichamelijke processen. Het werd gebruikt om oogziekten zoals glaucoom bij patiënten te helpen behandelen, waar het helpt door de interoculaire druk te verminderen en het gezichtsvermogen te verbeteren [23].
6. Sociale ondersteuning
Verminderde gezichtsscherpte of wazig zien vermindert niet alleen het gezichtsvermogen, maar ook de kwaliteit van leven. Ondersteuning van familie en vrienden helpt het individu om effectiever en met minder stress om te gaan met de situatie.
Conclusie
Vermindering van de kwaliteit van leven als gevolg van visuele problemen stellen de persoon bloot aan emotionele opwinding die leidt tot stress en angst. We weten allemaal heel goed dat stress een belangrijk gevolg is van verlies van gezichtsvermogen, maar nu weten we dat stress niet alleen het gevolg is, maar ook een oorzakelijke factor is achter visuele problemen en de vicieuze cirkel voortduurt. Afname van de niveaus van stress verbetert met name het gezichtsvermogen. Het verband tussen stress en gezichtsvermogen is een heel nieuw onderwerp en vereist grondig onderzoek om tot een conclusie te komen. Een normaal stressniveau is effectief voor een gezond functioneren van het leven, maar wanneer de stress het normale overschrijdt, is het belangrijk dat je op zoek gaat naar meer professionele manieren om er effectief mee om te gaan voordat het de fysieke en mentale gezondheid begint op te slokken.
Hoi, ik ben Sehrish, een klinisch psycholoog die online consultancy aanbiedt. Ik heb een diepe interesse in onderwerpen als echtelijke psychotherapie, begeleiding bij seksuele intimidatie, persoonlijke mentale verzorging, stressstoornissen en psychoses. Het is een eer om mijn kennis en ervaring te delen en deel uit te maken van een getalenteerd team. Ik kijk uit naar deze samenwerking en de mogelijkheden om mijn vakgebied verder te verkennen en bij te dragen.