Ben je benieuwd naar cortisol en de gehaltes ervan in het bloed? Wil je weten welke methodes veel gebruikt worden om cortisolwaarden te meten en wat de veiligste cortisol test is? Laten we eens kijken naar cortisol, tests om cortisol te meten, en wat de waarden van die tests betekenen.
In dit artikel gaan we al deze onderwerpen behandelen en na het lezen ervan weet jij alles wat je moet weten over cortisol testen. Lees je mee om weer wat meer kennis op te doen?
Wat is cortisol?
Wanneer ons lichaam onder stressvolle omstandigheden verkeert, zoals een noodgeval of extreem weer, produceert de hypothalamus een corticotrofine-releasing hormoon (CRH), dat de hypofyse stimuleert om ACTH te produceren. Dit ACTH-hormoon werkt in op de bijnier boven elke nier en stimuleert het om cortisol aan te maken, waardoor je lichaam de noodsituatie kan bestrijden.
Cortisol, of het ‘stresshormoon’, is een cholesterolderivaat dat is geclassificeerd als een glucocorticoïde, wat betekent dat het de bloedsuikerspiegel op peil houdt. Cortisol bereidt ons lichaam ook voor op stresscondities door een reactie die gewoonlijk de vecht- of vluchtreactie wordt genoemd. Hier zijn enkele van de functies die worden uitgevoerd door cortisol (1):
- Verhoogt de hartslag
- Vertraagt de spijsvertering
- Verhoogt de afbraak van vet en eiwitten
- Bevordert de aanmaak van glucose in het lichaam
- Verhoogt de bloeddruk
- Vermindert ontstekingen
- Reageert op stress zoals noodsituaties, hitte of kou.
Wat is het nut van een cortisol test?
Een cortisol test wordt gebruikt om de cortisolspiegels in het lichaam te beoordelen en eventuele onderliggende ziektes of aandoeningen te diagnosticeren (2). De waarden verkregen uit de cortisol test zijn onvoldoende om tot een complete diagnose te komen, maar ze helpen ons als artsen om onze plannen vorm te geven in overeenstemming met de cortisolspiegels. Als de cortisolspiegels laag zijn, suggereert dit de ziekte van Addison of secundaire bijnierinsufficiëntie, terwijl hogere cortisolspiegels duiden op het syndroom van Cushing.
Waarom heb ik een cortisol test nodig?
Het is belangrijk om een cortisol test doen wanneer je één van de hieronder genoemde lage of hoge cortisolsymptomen voelt. (Pas op dat deze symptomen elkaar in bepaalde omstandigheden kunnen overlappen, en alleen een arts zou moeten adviseren of je een cortisol test daadwerkelijk nodig hebt.)
Symptomen van hoge cortisolspiegels (syndroom van Cushing)
- Snelle gewichtstoename
- Gemakkelijk kneuzingen van de huid
- Spier zwakte
- suikerziekte
- Borstgroei en impotentie bij mannen
- Acne
- Abnormale menstruatiecycli bij vrouwen
Symptomen van lage cortisolspiegels (ziekte van Addison)
- Aanhoudende vermoeidheid
- Verdonkering van de littekens en huidplooien
- Spier zwakte
- Diarree, misselijkheid en braken
- Lage bloeddruk
- Verlies van eetlust en gewicht
Andere symptomen
Bovendien is het mogelijk dat enkele andere symptomen optreden bij lage of hoge cortisolspiegels en deze zal ik hieronder even benoemen:
- Angst en depressie
- Hoofdpijn
- Hartziekte
- Geheugenproblemen en moeite met concentreren
- Problemen met de spijsvertering
- Moeite met in slaap vallen
- Gewichtstoename of onbedoeld gewichtsverlies
- Vermoeidheid
- Spier zwakte
- Lage bloeddruk
Wat gebeurt er tijdens een cortisol test?
Een cortisoltest kan worden uitgevoerd op verschillende manieren:
Cortisol bloedtest
Bij deze methode zal een professional het bloed uit je ader verkrijgen door middel van een bloedtest. Een tourniquet of een band wordt om de arm gewikkeld en een naald wordt in de ader gestoken nadat de huid is gesteriliseerd met behulp van een alcoholdoekje. De benodigde hoeveelheid bloed wordt afgenomen en in een flesje gedaan dat vervolgens wordt afgenomen voor analyse. Er worden twee bloedmonsters afgenomen voor een cortisolbloedtest; één in de ochtend wanneer de cortisolspiegel het hoogst is en de andere rond 16.00 uur. wanneer de hormoonspiegels het laagst zijn.
Cortisol urinetest
Je doet dit door al je urine te verzamelen in een speciale bak voor een hele dag, vanaf het moment dat je begint met verzamelen. Je moet de bak met urine koel houden, bijvoorbeeld in de koelkast. Na die dag breng je de bak terug naar het lab voor onderzoek. Dit helpt de dokter te begrijpen of je lichaam te veel stresshormoon maakt.
Cortisol speekseltest
Meestal zijn er draagbare kits voor een cortisol-speekseltest, inclusief een buisje of bakje met een wattenstaafje. Plaats het watenstaafje in je mond zonder het wattenstaafje aan te raken, en na een paar minuten, wanneer het nat is van het speeksel, stop je het terug in de tube zonder het aan te raken. Een half uur voor de cortisol speekseltest mag je niet eten, drinken of tanden poetsen.
Cortisol test voor thuis
Nu we de verschillende soorten cortisol testen kennen, vraag je je misschien af welke cortisol test je het makkelijkst thuis kunt uitvoeren. Hoewel een cortisol-bloedtest invasief is en professionele vaardigheden vereist, kun je de cortisol-urinetest en de cortisol-speekseltest gemakkelijk thuis uitvoeren omdat ze niet-invasief en risicovrij zijn.
Mogelijke risico’s van een cortisol test
Hoewel een cortisol-test een zeer veilige procedure is, waarbij de cortisol-urinetest en de cortisol-speekseltest geen enkel risico vormen, kan een cortisol-bloedtest riskant zijn als deze niet door een professional wordt uitgevoerd en kan leiden tot:
- Flauwvallen of duizeligheid
- Reactie op de injectieplaats, inclusief roodheid en jeuk
Waar kun je een cortisol test kopen?
Cortisol tests zijn vaak beschikbaar via medische leveranciers, apotheken en online winkels, waardoor ze in feite gemakkelijk verkrijgbaar zijn. Houd er rekening mee dat er verschillende soorten cortisol tests zijn, waaronder bloedtests, speekseltests en urinetests. De speeksel- en urinetests kunnen meestal thuis worden uitgevoerd, terwijl bloedtests vaak in een laboratorium of kliniek moeten worden uitgevoerd.
Hey daar! Ik ben Asadullah, en mijn hart klopt voor de gezondheid van de mens. Deze passie bracht me ertoe om de studie Geneeskunde te volgen aan een vooraanstaande universiteit. Wanneer ik niet studeer, schrijf ik met veel plezier artikelen over gezondheidsthema's om iets bij te verdienen. Ik ben blij om deel uit te maken van het Mindsetking team, want hier kan ik mijn liefde voor gezondheid en schrijven combineren, en het is geweldig om te weten dat mijn bijdragen anderen kunnen helpen en inspireren.