Wat betekent zwart wit denken en wat doet het met je?

Iedereen kent het wel. Iemand (of misschien jij zelf) die alles in de wereld als goed of kwaad ziet en dus totaal niet open minded is. Iets is van nature zwart of van nature wit. Iets anders bestaat er niet er zijn geen grijstinten in de wereld. Vaak gaat dit denken gepaard met heftige emotionele reacties en diepe angst. Neem bijvoorbeeld de discussie over immigratie en vluchtelingen. Soms is de nuance ver te zoeken. Mensen scheren bijvoorbeeld alle vluchtelingen en asielzoekers over één kam met alle buitenlanders en economische vluchtelingen. Het is dus het één of het ander, zwart of wit. Zwart wit denken is kort gezegd het extreem vernauwen van iemands visie op de werkelijkheid. Dit zorgt ervoor dat men enkel in uitersten denkt en nooit hiertussen kan leven. Hier zitten dan ook psychologische en cognitieve gevolgen aan. Wat betekent zwart wit denken in psychologie en het dagelijkse leven? Dat vertellen we in deze blog!

Zwart wit denken betekenis

Zoals we eerder hebben vermeld is het denken in twee uitersten typerend voor de zwart wit denken betekenis. Mensen die zwart wit denken zul je herkennen aan het volgende vocabulaire: ‘altijd’, ‘nooit’, ‘alles’ en ‘niets’. Vaak is het voor dit soort mensen ook letterlijk alles of niets. Ze weten namelijk veel onder één categorie te generaliseren. Deze redeneringsfout maken mensen vaak onbewust, waardoor het kan resulteren in grote emotionele stress. Deze emotionele gevolgen ontstaan van kwaad tot erger als iemand continu negativiteit benadrukt.

Het is daarom goed om bij jezelf stil te staan of je ook zo’n zwart wit denker bent. Het heeft namelijk een grotere invloed dan je denkt op je mentale gesteldheid. Zwart wit denken wordt vaak geassocieerd met angsten en psychologische stoornissen zoals autisme en borderline. Het is belangrijk voor mensen die zwart wit denken om het leven wat rooskleuriger te zien en niet zo zwart wit. Ze doen er goed aan wat positiever te leren denken. Als je erin slaagt deze gedachten in zwart wit denken onder controle te krijgen, versterk je je mentale gezondheid! Hoe je dit bereikt? Begin bijvoorbeeld eens met eigen onderzoek door het lezen van mindset-boeken of met dierbaren te praten. Dit kan al een grotere andere visie op dingen teweeg brengen.

De oorzaak van zwart wit denken en waarom je het niet wilt

Het zwart wit denken is over het algemeen kenmerkend voor mensen die in een slachtofferrol kruipen. Sommigen doen dit bewust, maar de meesten onbewust. Het ontstaat namelijk door slechte levenservaringen of trauma’s. Deze ervaringen creëren een emotionele blokkade waardoor de persoon controle verliest over wat hij/zij meemaakt. Zo’n slachtoffer denkt vaak dat hij er niets aan kan doen dat hem of haar pijn overkomt. Het denken in uitersten geeft vaak een behoorlijke emotionele stress. Een stress die vaak als gevolg heeft dat er weinig sociaal contact is. Men kan zich moeilijk in andere situaties indenken. De empathie voor andere meningen blokkeren mensen die anders denken. Men wil alleen jaknikkers in het sociaal contact. Door negatieve ervaringen kunnen mensen dus vaak blokkeren, onbewust een slachtofferrol aannemen en misschien zelfs een negatief zelfbeeld ontwikkelen.

Het slachtoffer neemt een passief objectieve rol aan. Hij of zij is het product van zijn omstandigheden. Mensen die zo denken, geloven dat ze geen controle of invloed hebben op gebeurtenissen.

Waarom je het niet wilt

Het denken in uitersten geeft vaak een behoorlijke emotionele stress. Een stress die vaak als gevolg heeft dat er weinig sociaal contact is. Men kan zich moeilijk in andere situaties indenken. De empathie voor andere meningen blokkeren mensen die anders denken. Men wil alleen jaknikkers in het sociaal contact.

Daarnaast hindert het denken in uitersten het zoeken naar een oplossing. Bijvoorbeeld wat de oorzaak is van het kwade (of zwarte), en hoe krijg ik het kwade (of zwarte) weer terug in het goede (of witte).

Naast dat dit lastig is in de sociale omgang kan het absoluut een hinder zijn in de zakelijke wereld. De meeste succesvolle bedrijven gebruiken innovatie en het ‘buiten de normale gang van zaken denken’ (out off the box denken) als verdienmodel. Naast de sociale en zakelijke kant kan zwart wit denken ook leiden tot angst. Dit kan voor een persoon remmend zijn op zijn of haar ontwikkeling.

De angst om een fout te maken en de angst om alleen te blijven zijn de twee meest bekende voorbeelden. In het ergste geval kan het zwart wit denken leiden tot radicalisme. Polarisatie, radicalisme en extremisme komt tegenwoordig veel voor.

Men kan zich niet meer inleven in de standpunten van anderen. Een scherpe discussie is soms nodig, maar als zwart wit denken leidt tot geweld in een samenleving kan het een vicieuze cirkel worden. Het gelijk van een groep bevestigd de meningen ten opzichte van de andere groep.

Wat betekent zwart wit denken in psychologie

Wat is zwart wit denken in psychologie? Bij mensen met een autistische en borderline stoornis komt het zwart wit denken vaak voor. Bij autisme komt het zwart wit denken voort uit een behoefte aan duidelijkheid. Het in twee zijden van een probleem denken maakt de wereld overzichtelijker eenvoudiger en veiliger voor hen. Autisme is een aangeboren stoornis en wordt vaak verwart met een borderline stoornis.

Een borderline stoornis komt vaak op latere leeftijd aan het licht. Mensen met een borderline stoornis delen graag de hele wereld op in twee kanten. Mensen die last hebben van een borderline stoornis gaan voortdurend van het ene uiterste naar het andere. Ze gaan van: zich zeer goed voelen naar zich slecht voelen. Mensen kunnen echter op latere leeftijd nog steeds leren om meer opties te zien dan zwart en wit. Een training voor mensen die zwart wit denken is dus minder bedoeld voor mensen met een autistische stoornis.

Zwart wit denken: dit kun je er tegen doen

Mensen die zwart wit denken zien slechts twee opties. Een goede en een slechte. Maar er zijn vrijwel altijd meer opties mogelijk. Een misverstand is dat mensen denken dat je een hoog IQ moet hebben om die andere opties te bedenken. Echter, iedereen kan het leren.

Een manier om van dit type denken af te komen is om te leren dat alle gebeurtenissen een oorzaak en een reden hebben. Men kan zich niet verschuilen achter het lot. Daarnaast is een bewustwording over het gebruik van de woorden ‘nooit’, ‘altijd’, ‘alles’ of ‘niets’ een goed begin. De angst die het zwart wit denken vaak met zich meebrengt, is ook een remmende factor in iemands leven. Het besef dat fouten mogen en fouten maken, kan leiden tot extreem positieve ervaringen. Hier zijn vele voorbeelden van te geven. Veel van wat de mens hedendaags heeft bereikt begon ooit met een fout. Denk daarbij aan de ontdekking van de magnetron en de ontdekking van Amerika.

Daarnaast is het zeer behulpzaam als je jezelf de twee vragen stelt: 'hoe kan ik ervoor zorgen dat' & 'wat moet ik ervoor doen om'. Uiteindelijk is het belangrijk om te blijven oefenen met de vraag ‘hoe’.

Voor veel mensen is het een probleem. Bij zowel sociale contacten maken als zakelijke beslissingen nemen lukt het niet om meerdere antwoorden te vinden. Terwijl deze er toch wel degelijk zijn. Met een training kunnen mensen het probleem grotendeels oplossen. Een bewustwording en realisering van acties kan mensen voorbereiden op betere en meerdere sociale contacten en een betere zakelijke carrière.

We hopen dat we jou de betekenis duidelijk hebben mogen maken. Ook hopen we dat het je nieuwe inzichten zal brengen en je hier jezelf of anderen mee kan inspireren. Een open mindset is uiteindelijk het doel, we wensen je veel succes!